İşçi ile Memur Arasındaki Farklar Nelerdir?

Bu yazımızda ziyaretçilerimiz tarafından merak edilen bir konuyu inceleyeceğiz. Kamuda çalışan daimi (sürekli) işçi ile memur arasındaki farklar nedir ? Mali, sosyal ve emeklilik hakları açısından oluşan bu farklar nelerdir, sade ve anlaşılır bir şekilde inceleyeceğiz.

Kamu İşçisi Alımları

Kamuda işçiler, 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi görev yapan daimi(sürekli) yani kadrolu olarak istihdam edilen personellerdir. Kamuya yapılan işçi alımları İŞ-KUR üzerinden yapılmaktadır. Alımın yapılacağı kurumun isteği doğrultusunda KPSS puanına göre yada kura yöntemiyle yapılabilmektedir.

Kadrolu Memur Alımları

Kadrolu memurlar ise 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre istihdam edilirler. Kamuya atamalar KPSS puanına göre merkezi atamayla yada kurumların kendi bünyelerinde yapılan sınav+mülakat şeklinde yapılmaktadır. Merkezi atamalar ÖSYM tarafından yapılmaktadır. Kurumlar ihtiyacı olan memur sayılarını ve unvanlarını ÖSYM’ ye bildirir. Belirlenen takvim çerçevesinde kurumlara memur atamaları yapılır.

Memur ile işçi arasında farkları aşağıdaki başlıklar altında inceleyebiliriz.

+ İş Güvencesi Bakımında Farklar.

Memurlar iş güvencesi açışından işçilere göre daha iyi konumda olduğunu söyleyebiliriz. Memurların işten çıkarılmaları oldukça zordur. 657 sayılı kanuna göre işten çıkarılma sebepleri oluşması halinde yüksek disiplin kurulu kararıyla memuriyetten çıkarılma uygulanır. Ancak memurlar bu durumda mahkemeye gidebilir, eğer mahkeme göreve iade kararı verirse bu derhal uygulanır ve memur tekrar işine dönebilir. Ancak işçiler için bu durum memurlar kadar avantajlı değildir.

Çeşitli sebeplerle iş akdi feshedilen işçi, mahkemeye gidebilir, mahkemenin işe iade kararı vermesi durumunda işçinin işine tekrar dönmesi kesin değildir. Bu durumda mahkeme işçi lehine hesapladığı tazminatları, kurumunun işçiye ödemesi ister. Kurum bu tazminatları işçiye öder ve işe iadesini yapmayabilir. Özetle: İş güvencesi bakımında memurlar, işçilere göre daha avantajlı durumda olduğunu söyleyebiliriz.

Ücret Bakımından Farklar.

Ücret bakımından farkları incelemek aslında çok güçtür. Çünkü kadro derece, unvan, hizmet yılı, terfi gibi bir çok etken vardır. Ancak aynı kurumda çalışan düz memur ile daimi işçinin ücreti kıyaslandığında işçinin memura göre daha yüksek ücret aldığını söyleyebiliriz.

Özellikle KİT kurumlarında, belediyelerde, belediyelere bağlı iştiraklerde çalışan işçilerin diğer kurumlarda çalışan birçok unvandaki memurdan daha yüksek ücret aldığı da bilinmektedir. Özetle: Ücret bakımında işlerin memurlara göre daha avantajlı olduğunu söyleyebiliriz.

Yemek, Yol Ücreti Bakımında Farklar.

Memurların yemek ücretleri, Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliğinde belirlenmiştir. Yemekhanesi olan kamu kurumlarında çalışan memurların, yemek ücretlerinin bir kısmı devlet tarafından ödenir, yemekhaneden faydalanmak isteyen memur kalan kısmını kendisi ödeyerek yemek yiyebilir. Memurlar için belirlenen yol ücreti yoktur.

Ancak büyükşehirlerde kurumlar kendilerine ayrılan bütçe ile memurlara servis hizmeti sunabilmektedir. Fakat bu hizmeti sunamayan kurumlarda çalışan memurlar ile daha küçük şehirlerde görev yapan memurlar yol ücretlerini kendileri ödemektedir. İşçilerin yol ve yemek ücretleri toplu sözleşme görüşmelerinde belirlenmektedir.

İşçiler sözleşmedeki pazarlığa göre ücretsiz yemek yeme imkanları sahip olabilecekleri gibi bu anlaşma yapılmasa bile yol ve yemek ücretleri için belirlenen tutar maaş haricinde işçilere her ay ödenir. Özetle: Yemek ve yol ücreti konusunda işçilerin memurlara göre avantajlı durumda olduğunu söyleyebiliriz.

Yıllık İzin Süreleri Bakımından Farklar.

Memurların yıllık izin süreleri 657 sayılı kanunda belirlenmiştir. Bu göre 10(on) yıla kadar hizmet süresi olanlar için yıllık 20(yirmi) gün, 10(on) yıl ve daha fazla hizmet süreleri için ise yıllık 30(otuz) gün izin hakları vardır. Memurların kullanılmayan yıllık izin süreleri bir sonraki yıla devredebilir ancak, önceki yıldan devredilen izinler o yıl içinde kullanılması gerekmektedir kullanılmayan izin yanmaktadır.

Memurların izin süreleri hafta sonu tatilini de kapsamaktadır. Yani memurların izin süreleri hafta sonu tatiline denk gelse bile bu süre izinden çıkarılmaz dahil edilir. İşçilerin yıllık izin süreleri kanunda belirlenmesine rağmen bu sürelerin artımı toplu sözleşmeyle sağlanabilir. 5(beş) yıla kadar hizmet süresi olan (beş yıl dahil) yıllık 14(on dört) gün, hizmet süresi 15(onbeş) yıla kadar olanlara, 20(yirmi) gün, hizmet süresi 15(onbeş) yıldan fazla olanlara ise 26(yirmialtı) gün yıllık izin verilmektedir.

İşçilerin yıllık izinleri sonraki senelere devredebilir ve herhangi bir yanma olmaz. Bunun yanında hafta sonu tatiline denk gelen yıllık izinlerde bu süre dahil edilmez. Özetle: Yıllık izin süreleri bakımında belirli durumlarda işçilerin daha avantajlı olduğunu söyleyebiliriz.

+ Yeşil Pasaport Alabilme Durumu.

Memurlar 657 sayılı Kanun çerçevesinde eğitim durumları, hizmet sınıfları ve unvanları bakımından 1. dereceye kadar yükselebilmektedirler. Pasaport kanunu olarak ta bilinen 5682 sayılı Kanunda; Hususi Damgalı (Yeşil) Pasaport alacaklarla ilgili düzenlemede memurlar için 1, 2, 3. kadro derecede bulunma şartı aranmaktadır. 1,2 veya 3. kadro derece bulunan memurlar (şef, bilgisayar işletmeni, vhki, mimar mühendis, öğretmen, tekniker, teknisyen programcı, çözümleyici, avukat vb.)

Hususi Damgalı (Yeşil) Pasaport alabilirler. Ancak kamudaki işçiler için böyle bir imkan mevcut değildir. Özetle: Memurlar gerekli şartı sağlamaları halinde yeşil pasaport alabilirler bu durumunda işçilere göre avantajlı olduğunu söyleyebiliriz.

Emeklilik Hakları Bakımından Farklar.

Memurlar ve işçiler tabi oldukları yasaya göre emeklilik haklarına sahip oluyorlar. 2008 yılı sonrasında memurlar 5510 sayılı yasanın 4/c maddesine göre; işçiler ise aynı yasanın 4/a maddesine göre sigortalı sayılıyorlar. Ancak işçilerin ek ödemeleri primlerine dahil edilirken memurlarda dahil edilmiyor.

Bu durumda çalışırken hemen hemen aynı maaşı alan işçi ile memur arasında emeklilik zamanı geldiğinde hem emeklilik ikramiyesi hemde emeklilik maaşı yönünde işçilerin daha avantajlı olduğunu görüyoruz. Memurların emekli olduklarında aldıkları maaş, görevde iken aldıkları maaşın çok altındadır. Ancak işçilerin emekli olduklarında maaşları düşmez. Özetle: Emeklilik hakları bakımından işçilerin memurlara göre çok daha avantajlı durumda olduğunu söyleyebiliriz.

Görevde Yükselme, Unvan Değişikliği, Tayin ve Nakil Yönünden Farklar.

Memurlar görev yaptığı kurumda, kurumun görevde yükselme ve unvan değişikliği yönetmeliği kapsamında eğitim durumuna göre gerekli şartları sağlaması halinde görevde yükselme sınavlarına katılabilir. Yine memuriyet öncesi yada görevde iken aldıkları eğitimlere göre unvan değişikliği sınavına katılarak unvanlarını değiştirebilirler.

Kurumun taşra teşkilatı varsa diğer şehirlere tayin olabilir. Buna ek olarak memurlar başka kurumlara kurumlar arası nakil yöntemiyle geçebilir. İşçilerin ise görevde yükselme, unvan değişikliği ve kurumlar arası nakil hakkı bulunmuyor. Ancak taşrada teşkilatı olan bir kurumda görev yapıyorsa tayin hakkı mevcuttur. Özetle: Memurların bu konularda işçilere göre daha avantajlı durumda olduğunu söyleyebiliriz.